بازنمایی شناختی مقوله های معنایی زبان فارسی بر پای? نظری? پیش نمونه

پژوهش حاضر بر پایه شیوه پژوهش روش (1975) و میتینگ لیو و همکاران (2009) به بررسی پیش نمونه های مقوله های عینی گل و میوه و انتزاعی بیماری و موفقیت برای دانش آموزان دختر و پسر ابتدایی (10-13 سال)، راهنمایی (13-15 سال) و دبیرستان (16-18 سال) و دانشجویان دختر و پسر رشته های کشاورزی، روانشناسی و علوم پزشکی فارسی زبان و تأثیر متغیرهای سن، جنسیت و پیشین? تحصیلی بر این پیش نمونه ها می پردازد. برای جمع آوری داده های پژوهش، دو مرحله پرسشنام? مجزا در اختیار آزمودنی ها قرارگرفت. در پرسشنام? اول از آنان خواسته شد تا هر نمونه ای از اعضای مقوله های مورد نظر را که در ذهن دارند، بنویسند. در پرسشنام? دوم، که بر پای? داده های پرسشنام? اول تهیه شد، نیز از آنان خواسته شد تا به اعضای مقوله های مختلف از 1 تا 5 امتیاز بدهند، به شکلی که هر چه عضو یادشده به بازنمایی ذهنی آنان نزدیک تر باشد 1، و هر چه دورتر باشد 5 بدهند. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزارهای microsoft excel 2007 و sas 9.1.3 (sp 4) بررسی و تحلیل شد. نتایج این پژوهش نشان داد که نمی توان برای هم? مقوله های یادشده در زبان فارسی پیش نمون? خاص و یکسانی درنظرگرفت و پیش نمون? اکثر مقوله ها با توجه به گروه های سنی، جنسیتی و تحصیلی مختلف، متفاوت بود. گل های رز، محمدی و یاس به ترتیب پیش نمونه هایی قوی برای مقول? گل در زبان فارسی بودند که هم? پیش نمونه های دوازده گروه آزمودنی پژوهش حاضر را تشکیل می دادند. گروه سنی 13-15 سال (راهنمایی) برای دانش آموزان پسر بر شکل گیری پیش نمون? مقوله های مختلف تأثیرداشت. میانگین امتیازات پیش نمونه های این گروه نشان می دهد که ظاهراً فرایندی روانشناختی باعث شکل گیری پیش نمونه های باثبات تر در این مرحل? سنی می شود. پیش نمونه های بیماری برای گروه های مختلف بر اساس بسامد بالا و یا بیشین? بعد مختصه ای شکل گرفته اند، به طوری که سرماخوردگی و بیماری قلبی و نیز سرطان و ایدز به عنوان پیش نمونه های اکثر گروه ها شناخته شدند. نتایج این تحقیق همچنین نشانگر آن بود که اعضای مقوله موفقیت از درجه نمونه وارگی بالایی برخورداربودند، به طوری که از بین دوازده گروه آزمودنی، فقط دو گروه دانش آموزان دختر مقاطع ابتدایی و راهنمایی به برخی از حاشیه ای ترین اعضای مقول? موفقیت امتیاز پایین تر از 3 دادند و دیگر گروه ها امتیازی پایین تر از 3 به هیچ یک از اعضای این مقول? انتزاعی ندادند. از دیگر نتایج به دست آمده این بود که به نظر می رسد عوامل محیطی نسبتاً تأثیر بیشتری بر شکل گیری پیش نمون? مقوله های عینی دارند تا مقوله های انتزاعی و در مقابل، رشد شناختی تأثیر بیشتری بر شکل گیری پیش نمونه های مقوله های انتزاعی نسبت به مقوله های عینی دارد. تغییر هدفمند پیش نمون? موفقیت همراه با رشد سنی و شناختی افراد و ثابت ماندن پیش نمون? گل در طول همین مدت نشان دهند? همین موضوع است. با توجه به تنوع پیش نمونه های مقوله های مختلف زبان فارسی و فرایند شکل گیری آن ها، یافته های این پژوهش برای دست یابی به شناخت بهتری از مقوله های معنایی زبان فارسی و عوامل شناختی و غیرشناختی موثر بر شکل گیری ساخت درونی این مقوله ها می توانند سودمند باشند. یافته های این پژوهش می توانند برای تألیف کتاب های مناسب درسی برای فارسی زبانان، نوشتن نرم افزارهای مناسب مربوط به زبان فارسی، کاربرد و آموزش این زبان، مطالعات دو و چندزبانگی و همچنین در پژوهش های مربوط به علوم شناختی و هوش مصنوعی کاربردداشته باشد.